ΠΥΛΗ-ΒΟΙΩΤΙΑΣ

Η Πύλη είναι χωριό του νομού Βοιωτίας και παλιότερα έδρα του δήμου Δερβενοχωρίων. Σήμερα συμπεριλαμβάνεται ως δημοτική ενότητα στον Καλλικρατικό Δήμο Τανάγρας, με έδρα το Σχηματάρι. Βρίσκεται στις βόρειες πλαγιές της Πάρνηθας, χτισμένη σε ένα οροπέδιο σε υψόμετρο 550 μέτρων. Ο πληθυσμός του είναι 652 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2011.

Μέχρι το 1927 ονομαζόταν Δερβενοσάλεσι οπότε μετονομάστηκε σε Πύλη. Στην Πύλη το καλοκαίρι του 1943 πραγματοποιήθηκε μια από τις σημαντικότερες μάχες της εθνικής αντίστασης

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΠΥΛΗΣ

Προβάλλει κι εφέτος η 16^η Οκτωβρίου 1943, σπουδαία ημέρα, αναλλοίωτη στο υψηλό της νόημα και στο μήνυμα που μας απευθύνει. Και εμείς την υποδεχόμαστε με σεβασμό, και εθνική υπερηφάνεια. Με το νου αναλογιζόμαστε και αξιολογούμε τη μεγάλη πράξη των πατέρων μας, και με την καρδιά μας καταθέτουμε τη βαθιά μας ευγνωμοσύνη προς εκείνους, που αντιστάθηκαν στο φασισμό και πολέμησαν γενναία και θυσιάστηκαν για την ακεραιότητα και ελευθερία της πατρίδας μας.

Η απόδοση της σημερινής τιμής δεν είναι απλώς καθήκον ιερό, αλλά και υποχρέωση επιτακτική για την εθνική μας υπόσταση και επιβίωση, σ? ένα κόσμο με συμφέροντα που συγκρούονται, στο κλίμα μιας αναπτυσσόμενης και επικίνδυνης παγκοσμιοποίησης.

Επιζήσαμε και θα ζούμε ως Έλληνες άξιοι απόγονοι μεγάλων προγόνων, όσο οι μορφές των ηρώων μας παραμένουν ζωντανές στις ψυχές μας, πάντα οδηγοί μας, στις μεγάλες στιγμές του έθνους.

Τα μεσάνυχτα της 15ης προς τη 16η Οκτωβρίου ένας ενισχυμένος γερμανικός λόχος από επίλεκτους πολεμιστές αποτελούμενος από 142 άντρες αποβιβάζονται στην Οινόη Αττικής (Μάζι) και οδηγούμενοι από κάποιον προδότη ακολουθούν ένα απρόσιτο μονοπάτι για να φτάσουν στην Πύλη νύχτα στη θέση Πόρτες με σκοπό να βρουν τα όπλα που είχαν συγκεντρωθεί εκεί και να τιμωρήσουν Πυλιώτες.

Στις Πόρτες διανυκτερεύουν δύο τσοπανόπουλα από την Πύλη με τα κοπάδια τους. Ο 20χρονος Βαγγέλης Βλάχος και ο συνομήλικός του Ζήσης Λίγγος που γρήγορα αντιλαμβάνονται ότι αυτοί που ανεβαίνουν στην πλαγιά του βουνού είναι Γερμανοί και με ταχύτητα ανέμου τρέχουν για να προλάβουν να ειδοποιήσουν τους συγχωριανούς να φύγουν να σωθούν. Τα δυο τσοπανόπουλα παίρνουν εντολή να επιστρέψουν για να εξακριβώσουν την ταυτότητα των νυχτερινών επισκεπτών, αλλά σε μικρή απόσταση από το χωριό πέφτουν επάνω στους Γερμανούς και συλλαμβάνονται.

Στην ίδια όμως, περιοχή διανυκτερεύουν κοντά στα κοπάδια τους και άλλα πέντε νεαρά παιδιά, που οι Γερμανοί τα βρίσκουν να κοιμούνται και τα συλλαμβάνουν.

Είναι ο 16χρονος Περικλής Στυλιανού Λίγγος, με το μικρότερο αδερφό του Δημήτρη 14 χρονών, ο 16χρονος Γεώργιος Στέφα Μαλιάτσης με το συνομήλικο ξάδερφό του Σωτήρη Ευσταθίου Μαλιάτση, ενώ μαζί τους είναι και ο 12χρονος Δημήτριος Αθανασίου Λίγγος που κι αυτός θα συλληφθεί.

Ταυτόχρονα θα συλληφθεί και ο Επαμεινώνδας Ντάρδας 45 χρόνων περίπου, κτηνοτρόφος από την Πάνακτο, που εντελώς τυχαία περνούσε με το κοπάδι του και σε μικρή απόσταση άλλοι τρεις Πυλιώτες που και αυτοί διανυκτέρευαν εκεί με τα κοπάδια τους.

Είναι ο Παύλος Ευσταθίου Μαλιάτσης 29 ετών, ο Αναστάσιος Αθανασίου Τσιρώνης 19 ετών, και ο Κωνσταντίνος Χρήστου Γεώργας 43 ετών, που αντιλαμβάνονται τη σύλληψη των υπόλοιπων παιδιών και με βήματα σταθερά σπεύδουν να απομακρυνθούν προς την Πάνακτο.

Στο μεταξύ, έχει φωτίσει καλά και το χωριό είναι στο πόδι. Άντρες, γυναίκες, παιδιά ακόμα και γέροι ξεχύνονται στους δρόμους. Φεύγουν προς την ανατολική πλευρά του χωριού, ακριβώς αντίθετα από τη δυτική απ? όπου έρχονται οι Γερμανοί, ενώ όσοι άνδρες κρατούν όπλα θα πιάσουν θέση στον Πύργο, στο λόφο Προφήτη Ηλία.

Μερικοί Πυλιώτες βρίσκουν το κουράγιο να κατευθυνθούν στην «Αποθήκη» εκεί που φυλάσσονται τα όπλα και τα πυρομαχικά. Σπάνε την πόρτα και παίρνουν όσα μπορούν περισσότερα γιατί ξέρουν ότι θα τους χρειαστούν.

Ο κύριος όγκος των Γερμανών δεν απέχει παρά 500 περίπου μέτρα από τα πρώτα σπίτια του χωριού και ολοένα πλησιάζει. Μπροστά από το σχηματισμό, ανθρώπινη ζωντανή ασπίδα, βαδίζουν τα νεαρά Πυλιωτόπουλα. Οι Γερμανοί πιστεύουν ότι οι συγχωριανοί τους δε θα τολμήσουν να πυροβολήσουν από το φόβο ότι θα σκότωναν τα ίδια τα παιδιά τους.

Στη θέση Μπουνί θα σταματήσει η φάλαγγα. Μία ομάδα από 15 περίπου Γερμανούς με ένα βαρύ πολυβόλο θα αποτελέσει την πλαγιοφυλακή. Θα ακολουθήσει τη διαδρομή Μάζι ? Ραπτόσα ? «Γκούρι Στιπίζες» - «Άγιος Θανάσης». Εκεί, σε ένα μικρό λατομείο και ακριβώς απέναντι από τον Πύργο, όπου έχουν πάρει θέσεις μάχης οι Πυλιώτες, θα στήσει το βαρύ πολυβόλο, όμως βάδιζε προς τη συγκεκριμένη θέση, είχε ένα αναπάντεχο συναπάντημα:

Στην τοποθεσία «Γκούρι Στιπίζες» έρχεται αντιμέτωπη με έναν 70χρονο Πυλιώτη που ζωσμένος στ? άρματα κινείται εναντίον τους για να τους φράξει το δρόμο. Είναι ο μπαρμπα ? Γιώργης ο Σταμάτης. Λίγα μέτρα ξωπίσω του ένα νεαρό παιδί τον ακολουθεί.

Είναι ο Δήμος ο Ραπτοδήμος 17 ετών. Οι Γερμανοί αιφνιδιάζονται καθώς τους βλέπουν να ξεπροβάλλουν μπροστά τους. Γρήγορα όμως συνέρχονται και πριν ο γέρος προλάβει τον ρίχνουν κάτω νεκρό με μία ριπή. Είναι ο πρώτος νεκρός της μάχης ο μπαρμπα ? Γιώργης. Στον Πύργο έχει ξεκινήσει ένα σύντομο πολεμικό συμβούλιο.

Παίρνουν μέρος σε αυτό όσοι κρατούν όπλα. Αρχηγός της ένοπλης ομάδας ήταν ο Στέφας Μαλιάτσης, 43 χρόνων, λοχίας της μικρασιατικής εκστρατείας, που κατά τραγική σύμπτωση ο γιος του ο Γιωργής βρίσκεται ανάμεσα στα παιδιά που οι Γερμανοί κρατούν αιχμάλωτα. Αμίλητοι οι Πυλιώτες περιμένουν την απόφαση του αρχηγού. Και ο παλαίμαχος Στέφας δεν άργησε να την πάρει: «Θα πολεμήσουμε, μωρέ, για να σωθούν οι χωριανοί μας, οι πολλοί». Σκέφτηκε τότε το γιο του κι η καρδιά του έκανε ένα «κρακ».

Όμως, ύστερα σκέφτηκε το Χωριό και την Πατρίδα και τους φωνάζει: «Πάμε, παιδιά». Αποφασίζεται τότε η εξουδετέρωση του εχθρικού πολυβολείου που θα την αναλάβουν τρεις ψυχωμένοι Πυλιώτες μαχητές. Ο Γιώργος Ιωάννου Νέος (Γουλιάς) 32 ετών , ο Γιώργος Νικ. Λίγγος 25 χρονών και ο Αναστάσιος Γεωργίου Σταμάτης 45 ετών. Με κυκλωτική κίνηση πλησιάζουν το πολυβολείο των Γερμανών και το ανατινάζουν με ρίψη χειροβομβίδων.

Οι Γερμανοί της εμπροσθοφυλακής εξοντώνονται όλοι και μόνο δύο κατορθώνουν να διαφύγουν μέσα από τα σπίτια του χωριού αλλά και αυτοί ύστερα από λίγο θα έχουν την ίδια τύχη. Προηγουμένως, όμως, εκτέλεσαν στην εξώθυρα του σπιτιού του τον ανάπηρο πολέμου Γεώργιο Μελ. Κόλλια.

Οι πυλιώτες μαχητές, κινούνται κατά των υπόλοιπων Γερμανών με την κύρια δύναμη να ακολουθεί αντίστροφη διαδρομή από εκείνη που ακολούθησε η γερμανική εμπροσθοφυλακή και καταλαμβάνει το ύψωμα «Μάμι Ραμπτώσα».

Η θέση των Γερμανών χειροτερεύει όταν βρίσκονται ανάμεσα σε δύο πυρά, ενώ σε ενίσχυση τους θα έρθει μικρή ομάδα ενόπλων από τα Σκούρτα με επικεφαλής τον Αθανάσιο Παπαθανασίου (Γιαταγάνα).

Η μάχη συνεχίζεται με λύσσα ως τις 4 το απόγευμα οπότε οι 42 Γερμανοί που είχαν απομείνει από τη μάχη παραδίνονται. Από τους Πυλιώτες σκοτώθηκαν στη μάχη ο Γιώργος Νέος (Γουλιάς) και ο Αλέξανδρος Κώνστας, καθώς και ένας νεαρός αντάρτης (Εκτορας), τραυματίστηκε επίσης έναν Πυλιώτης, ο Παναγής Δημ. Λίγγος και από τα τσοπανόπουλα που κρατούσαν ομήρους οι Γερμανοί βρέθηκαν σκοτωμένοι ο Σωτήρης Ευσ. Μαλιάτσης, ο Γεώργιος Στεφ. Μαλιάτσης, ο Περικλής Στυλ. Λίγγος και ο Βαγγέλης Ηρακλ. Βλάχος και τραυματισμένοι ο Ζήσης Ν. Λίγγος, ο Δημήτρης Αθ. Λίγγος και ο Επαμεινώνδας Ντάρδας ενώ διασώθηκε μόνο ένας, ο Δημήτριος Λίγγος.

Ο Στέφας Μαλιάτσης ψάχνοντας ανάμεσα στα πτώματα βρίσκει τον Γιώργη του. Τον κρατάει στην αγκαλιά του νεκρό πια, απομακρύνεται από τους συντρόφους του που πανηγυρίζουν, τον κλαίει και μονολογεί: «Αγόρι μου, δική μου ήταν η σφαίρα που σε βρήκε ή των Γερμανών;»

Την άλλη μέρα, 17 του Οκτώβρη, ισχυρές γερμανικές δυνάμεις με τεθωρακισμένα και πυροβολικό θα καταλάβουν τις απογευματινές ώρες το χωριό και θα το παραδώσουν στις φλόγες, καταστρέφοντάς το ολοκληρωτικά, ανοίγοντας όμως νέο κύκλο αίματος ανοίγεται. Δολοφονήθηκαν ή αποτεφρώθηκαν μέσα στα σπίτια τους όσοι γέροι ή ασθενείς Πυλιώτες δεν μπόρεσαν να τα εγκαταλείψουν.

Ο Νικόλαος Γκέλης 75 ετών, η Ελευθερία Παπαγεωργίου 70 ετών, ο Γεώργιος Παπαθανασίου 70 ετών και η Ασήμω Στυλιανοπούλου 70 ετών.

Έτσι άρχισε και τελείωσε η «Μάχη της Πύλης» στις 16 Οκτώβρη 1943.

Κυρίες και κύριοι και αγαπητά μας παιδιά,

 Από τη σημερινή μεγαλειώδη επέτειο αντλούμε διδάγματα για την ελευθερία και την έννοια της ανθρωπιάς. Δόξα και τιμή πρέπει στον Έλληνα στρατιώτη του 40 και του 41! Είτε θαμμένος στα πεδία των μαχών στη Βόρειο Ήπειρο, είτε επιζήσας ως σήμερα, είτε ανάπηρος, όλοι τους πέρασαν με χρυσά γράμματα στην ιστορία και κέρδισαν την παντοτινή ευγνωμοσύνη μας!

Δόξα και τιμή στην Ελληνίδα γυναίκα, στη θρυλική γυναίκα της Πίνδου, για την ανεκτίμητη προσφορά της! Δόξα και τιμή στους ικανούς αξιωματικούς που οδηγούσαν το στρατό από νίκη σε νίκη!

 Πέρασαν 67 χρόνια από το έπος του 40. Με εθνική υπερηφάνεια τιμούμε το πνεύμα της επετείου, πνεύμα ελευθερίας! Δε μένουμε όμως στατικοί, αναπαυόμενοι στις δάφνες! Όχι καλοί γείτονες προβάλλουν παράλογες αξιώσεις, προσβάλλουν την ιστορία μας και το εθνικό μας φιλότιμο, ενώ εμείς επιδεικνύουμε περισσή ανεκτικότητα, επειδή πιστεύουμε σε ανθρωπιστικές αρχές, στο διεθνές δίκαιο και στην ανάγκη συνεργασίας και συνύπαρξης των λαών. Τούτο όμως δε σημαίνει ότι είμαστε διατεθειμένοι να απεμπολήσουμε κάτι από τα εθνικά μας δίκαια! Δε μας το επιτρέπει ούτε η μακραίωνη ιστορία μας, ούτε το ζωντανό παράγγελμα των πατέρων μας!

Ας τους τιμήσουμε με θεατρικές εκδηλώσεις μνήμης, τιμητικές συναυλίες και άλλες εκδηλώσεις αφιερωμένες στο έπος του 40. Όμως ας μην ξεχνάμε ότι αυτός που έσωσε και θα σώσει και πάλι την Ελλάδα αν χρειαστεί, είναι ο στρατός.

Υπάρχει άραγε καλύτερος τρόπος εκδήλωσης να το νιώσεις αυτό, εκτός από την παρέλαση; Ποιος από εμάς δεν ανατρίχιασε παρελαύνοντας καταχειροκροτούμενος; Τα συναισθήματα που νιώθει αυτός που παρελαύνει, είναι καμάρι και τιμή για την καταγωγή του και δόξα για τους ήρωες του στρατού μας.

 Ημέρες σαν τη σημερινή ο στρατός, γιορτάζει, και εμείς συμμετέχουμε δίνοντας την ευκαιρία στους νέους μας παρελαύνοντας έστω και για λίγα μέτρα να νιώσουν την υπερηφάνεια που θα πρέπει να έχουν αν κάποτε χρειαστεί.

Όλοι θέλουμε τα παιδιά μας να μορφωθούν και να γίνουν χρήσιμοι πολίτες μιας ειρηνικής και βιώσιμης κοινωνίας, θα είναι όμως πάντα ειρηνική; Το εύχομαι μέσα από την καρδιά μου. Η ιστορία όμως μας διδάσκει ότι αυτή η χώρα πρέπει να είναι πάντα έτοιμη για το αναπάντεχο.

Είναι η γεωγραφική της θέση τέτοια, η φύση των γειτόνων της, το υπέδαφός της και το κλίμα της ώστε κανείς μας δεν πρέπει να εφησυχάζει. Μπορεί στα υπόλοιπα Ευρωπαϊκά κράτη να καταργήθηκαν οι παρελάσεις μα τι έχουν να φοβηθούν αυτοί; Μήπως πριν λίγα χρόνια διχοτομήθηκε κάποιο αδερφικό τους κράτος; Μήπως παραβιάζεται ο εναέριος χώρος τους;

Μήπως κάποιοι έστειλαν πλοίο να μελετήσει  το θαλάσσιο υπέδαφός τους; Μήπως κάποιος έστησε τη σημαία του σε κάποια βραχονησίδα τους, μήπως πάνω από τα κεφάλια τους έχουν το Κόσοβο, μήπως κάποιοι προσεταιρίστηκαν το όνομα και την ιστορία τους; ή μήπως πρόσφατα σκοτώθηκε αεροπόρος τους σε κάποια παραβίαση των συνόρων τους; Αυτοί που μας έσωσαν από τους εισβολείς ήταν αυτοί που είχαν υψηλό εθνικό φρόνημα.

 Ελευθερία, ακεραιότητα, αξιοπρέπεια, οικογένεια, πίστη στην ορθοδοξία και την πατρίδα, είναι τα τιμαλφή για κάθε ελληνική ψυχή και αυτά τιμούμε σήμερα. Ας έχουμε ομόνοια οι Έλληνες στους σημερινούς δύσκολους καιρούς κι ας μας διέπουν τα ιδεώδη των προγόνων μας για ν? αποδειχθούμε άξια τέκνα τους!